یخ‌زدگی اسپرینکلر یکی از نگرانی‌های برخی مشاغل تجاری است که در فصل‌های سرد سال مثل پاییز و زمستان اتفاق می‌افتد، و در هنگام وقوع حادثه مثل آتش‌سوزی، یخ‌زدگی اسپرینکلرها هیچ کمکی به افراد ساختمان نمی‌کند، بنابراین ضروری است مالکان ساختمان برای یخ‌زدگی اسپرینکلرها اقدامات لازم و صحیح را انجام دهند.
اسپرینکلر چیست؟
اسپرینکلر، مجموعه از لوله‌ها است که از سقف‌های ساختمان‌ها عبور می‌کند و آب را تحت‌فشار خود نگه می‌دارد. اجزای آن از یک شیر آب و یک سوراخ در لوله که از طریق آن آب خارج شود و یک دوشاخه حساس به حرارت که هدف آن این است که در هنگام وقوع حادثه بشکند و اسپرینکلر باز شود و سیستم از فشان خودکار آن فعال شود و آب به داخل ساختمان نفوذ کند.
انواع اسپرینکلرها
اسپرینکلرها به چهار دسته، اسپرینکلر تر (wet pipe)، اسپرینکلر خشک (dry pipe) ، پیش عملگر (preacation)، سیلابی (Deluge)، تقسیم می‌شوند.
- اسپرینکلر تر (wet pipe): اسپرینکلرهای تر به آب‌پاش‌هایی که به لوله‌هایی متصل هستند که از آب پر شده است و به‌محض فعال‌شدن اسپرینکلر، آب فوراً تخلیه می‌شود و در هنگام وقوع حادثه به ساختمان می‌ریزد.
- اسپرینکلر خشک (dry pipe): اسپرینکلرها به شبکه لوله‌کشی داخلی هوای تحت‌فشار متصل هستند و به‌محض فعال‌شدن اسپرینکلر، هول تخلیه شده و کاهش فشار هوا، باعث بازشدن شیر سیستم و ورود آب با سیستم آب فشان خودکار به شبکه لوله‌کشی می‌شود.
- پیش عملگر (preacation): در این مدل از اسپرینکلرها اعلام حریق به‌عنوان وسایل کمکی استفاده می‌شود در ساختمان و مکان‌هایی که احتمال تأثیر منفی آب روی تجهیزات وجود دارد، از این مدل اسپرینکلر استفاده می‌شود.
- سیلابی (Deluge): در این مدل تمامی اسپرینکلرها باز (open sprinkler) بوده و دستور ورود آب با سیستم آب فشان خودکار به شبکه به‌وسیله سیستم اعلام حریق به شیر کنترل ارسال می‌شود. هرکدام از این مدل‌ها معایب و مزایای خاص خود را دارند.
برای مثال احتمال یخ‌زدگی اسپرینکلر در مدل تر، بیشتر از مدل خشک است چون هزینه‌های نگهداری و تأمین مدل تر پایین‌تر است و بیشترین استفاده در مراکز عمومی می‌شود. از معایب سیستم تر می‌توان به یخ‌زدگی لوله‌های انتقال و اسپرینکلرهای درجه حرارت پائین محیط اشاره کرد. انتخاب صحیح سیستم اسپرینکلر، نقش مهمی در افزایش بازده و کارایی دارد، هزینه‌های نصب و راه‌اندازی را کاهش می‌دهد و از همه مهم‌تر از ساختمان و مکان‌های شما محافظت می‌کند.
بیشتر بخوانید: عایق ورمیکولیت چیست و چه کاربردی در پوشش ضدحریق دارد؟پوشش های مقاوم در برابر آتش در فهرست بهای ۹۹
روش‌های جلوگیری از یخ‌زدگی اسپرینکلر
روش های متعددی برای جلوگیری از یخ زدگی اسپرینکلر وجود دارد که هر کدام از آنها مزایا و معایبی دارد در زیر به بهترین نکات و راه حل ها برای این کار اشاره شده است:
- استفاده از ضد یخ (Antifreeze)
یکی از روش‌ها برای جلوگیری از یخ‌زدگی اسپرینکلرها استفاده از ضد یخ (Antifreeze) است. ضد یخ‌ها معمولاً بعد از مدتی استفاده از آنها به دلایل مختلف خاصیت ضد یخ‌زدگی خود را از دست می‌دهند و بهتر است هر یک سال یا حداقل هر دو سال به‌صورت کامل عوض شوند. هر چه مقدار غلظت ضد یخ نسبت به آب بیشتر باشد از کارایی بیشتری دارد. حتماً توجه داشته باشید دمای شما کمتر از ۴۰ درجه فارنهایت باشد و در غیر این صورت باید از هیترها، یونولیت‌ها و لوازم آتش‌نشانی استفاده کنید.
- محلول ضدیخ گلیسیرین Glycerine یا پروپیلن گلایکول Propylene Glycol
این دو ماده دارای خاصیت اشتعال‌پذیری هستند، و باید حتماً در هنگام استفاده از این دو ماده باید با آب طی یک ترکیب با درصد دقیق مخلوط شده و جهت جلوگیری از یخ‌زدگی اسپرینکلرها به سیستم تزریق گردند. باید بدانید که هرچقدر غلظت نسبت به مقدار محلول‌ها در منبع حرارتی افزایش یابد، منجر به شعله‌ور شدن محلول ضدیخ شده و افزایش آتش‌سوزی را به همراه دارد.
- استفاده از عایق الیاف معدنی
شکاف موجود در عایق‌بندی ساختمان شما باعث یخ‌زدگی اسپرینکلرها می‌شود. استفاده از عایق الیاف معدنی به طور صحیح راه حلی عالی برای جلوگیری از یخ‌زدگی اسپرینکلرها است.
این عایق برای کند کردن جریان گرما با مقدار R بیان می‌شود. هرچه مقدار R عایق بیشتر باشد، توانایی آن در جلوگیری از کاهش جریان گرما بیشتر است. عایق با مقدار R بالا بین لوله و فضای بیرونی نصب می‌شود. این مسئله در مناطقی که به زیر ۴۰ درجه فارنهایت می‌روند، بسیار مهم است.
بیشتر بخوانید: عایق ورمیکولیت چیست و چه کاربردی در پوشش ضدحریق دارد؟
- استفاده از ردیابی گرما
ردیابی گرما یک واحد گرمایشی انعطاف‌پذیری و الکتریکی است که در اطراف لوله پیچیده می‌شود تا در صورت لزوم گرما را تأمین کند و از یخ‌زدگی اسپرینکلرها جلوگیری کند.
- گرم‌کردن مخزن اسپرینکلرها
با گرم‌کردن مخزن آب اسپرینکلرها می‌توانید از یخ‌زدگی اسپرینکلرها جلوگیری کنید که این کار مطابق با استاندارد NFPA ۲۲ است. می‌توانید از سیستم‌های حرارت دهنده، حرارت تولید شده توسط سوخت‌های گازی و نفتی، گرمای الکتریکی، حرارت‌های رادیو و حتی از بخاری‌های عمومی استفاده کنید.
- شست شوی مخزن اسپرینکلرها
یکی از روش‌های جلوگیری از یخ‌زدگی اسپرینکلرها شست‌وشوی کامل سیستم خاموش‌کننده یا اسپرینکلرها است. بعد از این که سیستم را با آب شستید، هوا آب فشار داخل لوله‌ها دمیده می‌شود تا داخل آنها خشک شود.
یخ‌زدایی اسپرینکلر
اگر ساختمان شما دچار یخ‌زدگی اسپرینکلرها شد، برای آب کردن انجماد اسپرینکلر نباید از شعله آتش استفاده کنید. به دلیل این که شعله آتش می‌تواند باعث آسیب‌دیدن خاموش‌کننده و یا ایجاد حریق بیشتر شود. شما باید بدانید که انجماد سیستم حریق قابل‌کنترل بوده و می‌توان از آن جلوگیری کرد.
باتوجه‌به روش‌های جلوگیری از یخ‌زدگی اسپرینکلرها برای جلوگیری از یخ‌زدگی اسپرینکلر بهتر است، قبل از سرد شدن هوا و رسیدن زمستان با یک متخصص تماس گرفته و کمک بگیرید تا دچار مشکلات شدیدتری نشوید.
ایران پروف؛ مشاور و مجری پوشش ضد حریق ایران پروف با بهره گیری از جمعی از مهندسین آتش زبده، آماده ارائه خدمات مشاوره و اجرای پوشش‌های ضد حریق است. برای کسب اطلاعات بیشتر با شماره زیر تماس حاصل فرمایید.