هر ماده معدنی در طبیعت، خواص خاصی داشته و برای مصارف خاصی هم مورد استفاده قرار می‌گیرد. در واقع بیشتر محصولات تولیدی انسان از مواد معدنی و طبیعی بهره می‌گیرند که در لایه‌های زیرین زمین وجود دارند و از طریق معادن استخراج می‌شوند. در این مطلب قصد داریم تا به بررسی یکی از مواد معدنی پرکاربرد به نام ورمیکولیت بپردازیم که به‌صورت طبیعی یافت می‌شود. عایق ورمیکولیت نقش مهمی در امنیت واحدهای صنعتی، مسکونی و …. دارد.
ورمیکولیت چیست؟
ورمیکولیت یا «Vermiculite» یک ماده معدنی است که در برابر گرما و حرارت، دچار انبساط می‌شود. این ماده چون از مقاومت حرارتی و گرمایی بسیار بالایی برخوردار است، به عنوان یک عایق شناخته شده است، اما علاوه بر این قابلیت، ورمیکولیت در واحدهای صنعتی و بخش کشاورزی نیز مورد استفاده گسترده قرار می‌گیرد. (ورمیکولیت در لغت به نوعی کرم گفته می‌شود که این ماده معدنی به شکل آن مورد انبساط قرار می‌گیرد!)
این ماده معدنی ابتدا در سرزمین «کارولینای جنوبی» یافت شد و سپس در سایر کشورهایی چون روسیه، برزیل، چین و آفریقا نیز کشف شده و مورد استخراج قرار گرفت. ساختار ورمیکولیت از موادی نظیر دی‌اکسید منیزیم، دی‌اکسید آلومینیوم و سیلیس تشکیل شده است. البته باید به این نکته هم اشاره کرد که حدود ۹۰ ٪ ساختار ورمیکولیت را هوا و فضای خالی در بر می‌گیرد، به همین خاطر وزن آن نیز بسیار سبک است.
ورمیکولیت به دو صورت «اشباع شده» و «غیر اشباع» وجود دارد که هریک کابردهای مخصوصی دارند. برای مثال، از ورمیکولیت اشباع شده در «آسفالت‌کشی مناطق مرطوب» استفاده می‌شود، چراکه این ماده در مناطق مرطوب، خاصیت «ضد آب» پیدا می‌کند!
ویژگی‌های منحصر به فرد ورمیکولیت
ورمیکولیت با داشتن خواص و ویژگی‌های منحصر به فرد، به عنوان یک ماده بسیار کاربردی شناخته است که از جمله ویژگی‌های آن می‌توان موارد زیر را نام برد:
- عایق گرمایی
- عایق صوتی
- ۱۰۰ درصد معدنی
- نسوزندگی
- خاصیت پُرکنندگی
- خنثی (از نظر شیمیایی)
- بدون بو
- ضد پوسیدگی و فساد
- عدم سایندگی
- رطوبت‌گیر
- ضربه‌گیر
ورمیکولیت علاوه بر موارد فوق، ویژگی‌ها و خاصیت‌های دیگری نیز دارد که سبب شده جایگاه ویژه‌ای در انواع واحدهای صنعتی و حتی واحدهای بسته‌بندی (برای ضربه‌گیری) پیدا کند. اما این ماده بیشتر به صورت عایق حرارت مورد استفاده قرار می‌گیرد که در ادامه بیشتر به بررسی آن خواهیم پرداخت.
کاربرد عایق ورمیکولیت در پوشش ضد حریق
ورمیکولیت وقتی با یک سری مواد معدنی دیگر مانند آلومینیوم منیزیم سیلیکات ترکیب شود، خاصیت عایق بودن آن در برابر گرما، چندین برابر افزایش پیدا می‌کند (حدود ۱۵ برابر)، بنابراین اصلی‌ترین کاربرد این ماده معدنی در صنعت ساختمان‌سازی و عایق‌بندی اسکلت‌ها در برابر حوادث حریق است.
ورمیکولیت در ترکیب با سایر مواد معدنی و آلی، به اشکال متنوعی در عایق‌بندی‌ها به کار برده می‌شود. وقتی سازه‌ای دچار حریق شود، مواد حاوی ورمیکولیت به سرعت منبسط می‌شوند و از رسیدن گرما به لایه‌های زیرین خود جلوگیری می‌کنند. این مقاومت می‌تواند از چند دقیقه تا چند ساعت ادامه داشته باشد. بنابراین وقتی در ساخت یک سازها از مواد عایق حاوی ورمیکولیت به عنوان پوشش ضد حریق استفاده شده باشد، تا مهار شدن حریق و عملکرد واحدهای آتش‌نشانی، اسکلت‌های اصلی از خطر تخریب شدن در امان خواهند بود.
از ورمیکولیت در ترکیب عایق‌بندی پالایشگاه‌ها، سکوهای نفتی، صنعت کشتی‌سازی، کارخانجات صنعتی و پتروشیمی، سازه‌های عظیم تجاری و مسکونی، ادارات، مراکز بین‌المللی، سوله‌های تولیدی، صنعت هواپیمایی و …. مورد استفاده می‌گیرد. از ورمیکولیت علاوه بر عایق گرما در تولید گچ‌های ژیپسی، کاشی‌های سیلیکاته، بتن و گچ‌های سبک، مواد اصطکاکی و ….. نیز استفاده می‌شود.
بیشتر بخوانید: علاوه بر ورمیکولیت سایر مواد تشکیل دهنده پوشش ضدحریق چیست؟
مزایای ورمیکولیت
اگر بخواهیم مزایای عایق ورمیکولیت را عنوان کنیم، موارد زیر در اولویت قرار دارند:
- نصب آسان
این نوع از عایق‌ها چه به صورت عایق حرارتی و چه به صورت عایق برودتی به کار روند، با سرعت و به آسانی قابل نصب هستند. برخی از عایق‌ها پاششی هستند و برخی دیگر نیز مانند رنگ به کمک قلمو روی سطوح داخلی و خارجی سازه‌ها اجرا می‌شوند.
- مقاوم در برابر حشرات موذی
وقتی عایق ورمیکولیت روی سطحی قرار بگیرد، دیگر حشرات موذی و مزاحم نیز نمی‌توانند روی آن سطح لانه کنند. بنابراین اجرای چنین عایق‌هایی می‌تواند مزایایی بیشتری را نیز برای سازه‌ها در پی داشته باشند.
- ضدقارچ
به دلیل ضد رطوبت بودن ساختار ورمیکولیت و عایق بودن آن، محیط مناسبی برای رشد قار‌چ‌ها فراهم نمی‌کنند. بنابراین هر مکانی که ورمیکولیت در آن وجود داشته باشد، کاملاً پاکیزه خواهد بود.
- عدم پوسته شدن
عایق‌های حاوی ورمیکولیت دچار ترک‌خوردگی یا پوسته پوسته شدن نمی‌شوند، به همین خاطر برخی از انواع آن هیچ مزاحمتی برای زیباسازی ظاهر خارجی سازه‌ها ایجاد نمی‌کنند.
معایب ورمیکولیت
هر ماده طبیعی نیز علی‌رغم مزایایی که دارد، معایبی هم دارند. معایب ورمیکولیت هم به قرار زیر هستند:
- محدودیت منابع
همانطور که قبلاً هم اشاره کردیم، ماده معدنی ورمیکولیت تنها در تعداد معدودی از کشورهای جهان استخراج می‌شود و منابع عظیم و گسترده‌ای در سطح جهان ندارد. همین محدویت هم اصلی‌ترین مشکل این ماده کاربردی به حساب می‌آید.
- وجود مواد آزبستی
در کنار منابع محدود ورمیکولیت، برخی از ترکیبات آن در معادن با ماده مضر آزبستی همراه هستند. آزبست‌ها سلامتی انسان را تهدید می‌کنند. اولین شرکتی که برای اولین باز ورمیکولیت را استخراج کرد، شرکت «Zonolite» بود که بعدها به دلیل وجود مواد آزبستی در ترکیب ورمیکولیت‌های آن، فعالیت آن به صورت کامل توقیف شد. حتی پرونده‌های حقوقی بسیار زیادی علیه این شرکت تنظیم کردند. اما خوشبختانه از سال ۱۹۹۰ به بعد، تولید محصولات ورمیکولیتی که ترکیب آزبستی دارند، متوقف شد. در حال حاضر معادنی که آزبست دارند، ورمیکولیت را به صورت خالص‌سازی شده عرضه می‌کنند.
سخن پایانی
ردپای ورمیکولیت را می‌توان در دستگاه‌های جوجه‌کشی، سردخانه‌ها، کوره‌های صنعتی، ریخته‌گری، پنل‌های صوتی و آکوستیک، لوله‌های فولادی و صنعت تصفیه آب پیدا کرد. این ماده همچنین به دلیل خاصیت پرشوندگی بالا و استریل، در خوراک دام نیز کاربرد دارد و باعث هضم سریع غذا در دستگاه گوارش حیوانات می‌شود.
مطمئناً کاربردهای ورمیکولیت در آینده بیشتر نیز خواهند شد. بنابراین در سایر واحدهای صنعتی، کشاورزی و باغبانی نیز می‌توان از آن استفاده کرد. شما نیز می‌توانید در ساخت محصولات معدنی، صنعتی و کاربردی خود از ترکیبات حاوی ورمیکولیت بهره بگیرید. همچنین می‌توانید رد این ماده را در محصولات مورد استفاده‌ی خود دنبال کرده و به اصلیت و کیفیت آن‌ها پی ببرید.
ایران پروف؛ مشاور و مجری پوشش ضد حریق ایران پروف با بهره گیری از جمعی از مهندسین آتش زبده، آماده ارائه خدمات مشاوره و اجرای پوشش‌های ضد حریق است. برای کسب اطلاعات بیشتر با شماره زیر تماس حاصل فرمایید.