در نظر گرفتن تمهیدات لازم به منظور تامین امنیت در پارکینگ‌ها و مجتمع‌ها در مقابل آتش سوزی و حریق از اهمیت بالایی برخوردار است. همین امر باعث شده تا سازمان آتش نشانی تهران علاوه بر توصیه استفاده از پوشش صدحریق، در راستای داشتن یک استراتژی عمل جهت بهره‌گیری از تهویه‌ها، سیستم کنترل و تخلیه دود، قوانین و مقرراتی را تنظیم و تدوین کنند. در واقع ضرورت بهره‌گیری از سیستم تخلیه دود باعث شده تا ما در ادامه این مقاله به بررسی کامل این موضوع و شیوه صحیح طراحی و پیاده‌سازی آن بپردازیم.
اهمیت بهره‌گیری از سیستم‌های تخلیه دود
بر اساس قوانین و در عین حال برای تامین امنیت و به حداقل رساندن خسارت‌های حاصل از خطرات احتمالی مانند آتش سوزی از سیستم‌های تخلیه دود استفاده می‌شود؛ اما با این حال در وهله اول باید از اهمیت این امر مهم آگاهی کامل داشته باشید. اهداف اصلی برای پیاده سازی این سیستم عبارت اند از:
- تهویه و تخلیه دود و گازهای سمی حاصل از موتورها و خودروها در پارکینگ
- پایین آوردن صدمات حاصل از دود، آتش و گازهای خطرناک حاصل از حریق
- پایین آوردن خسارت‌های حاصل از سوختن اجزا و قسمت‌های مختلف ساختمان
- پاکسازی و تخلیه دود برای ایجاد وقفه در گرفتگی و شدت یافتن آتش سوزی
- ایجاد یک مسیر امن برای خارج شدن افراد از مکان مورد نظر
- ایجاد یک مسیر امن برای بهبود عملکرد نیروهای آتش نشانی
سیستم تخلیه دود پارکینگ
البته تنها بهره‌گیری از سیستم‌های تخلیه به خطرات حاصل از آتش سوزی محدود نمی‌شود، بلکه از آن‌ها در پارکینگ‌ها نیز جهت تخلیه دود و گازهای سمی تولید شده توسط خودروها، موتورها و سایر وسایل نقلیه استفاده می‌کنند. با توجه به بررسی‌های صورت گرفته برای تخلیه و کاهش گازهای سمی در پارکینگ‌های طبقاتی باید فرایند تعویض هوا ۶ بار در هر ساعت و در پارکینگ‌های طبقاتی و ۱۰ بار در هر ساعت در پارکینگ تک طبقه صورت بگیرد.
البته در پارکینگ‌های عمومی و پارکینگ‌های اداری و تجاری که تعداد خودروها بسیار بالا است؛ باید تمهیدات لازم به منظور محاسبه و اندازه‌گیری آلاینده‌ها صورت بگیرد تا در صورت بالا رفتن میزان آن‌ها و تخطی از حد استاندارد، سیستم تخلیه کننده دود به صورت اتوماتیک شروع به کار کند؛ و در صورت نیاز ظرفیت و شدت تخلیه را در هر طبقه با توجه به شرایط آن افزایش دهد. حائز اهمیت است بدانید که در پارکینگ‌ها نباید میزان گاز مونواکسید کربن از مرز ۵۰ ppm در ۳۰ دقیقه بالاتر باشد.
رعایت استانداردهای لازم جهت تخلیه دود در پارکینگ
تمامی جت فن‌های مخصوص تخلیه، جت فن‌ها و سایر ابزارهای جانبی که در سیستم تخلیه دود نقش دارند بدون شک در صورت بروز آتش سوزی در برابر گرما، حرارت بالا و شعله‌های آتش قرار می‌گیرد؛ از این رو تمامی موارد نام برده باید بتوانند به مدت ۶۰ دقیقه در برابر حرارت ۳۰۰ درجه سانتیگراد مقاومت کنند. البته داشتن گواهینامه فنی بین المللی یا ایرانی در چنین لوازمی بدون شک امری ضروری است.
در پارکینگ‌های بسته و نیمه باز، تخلیه و تبدیل هوا انجام نمی‌گیرد؛ از این رو باید تمهیدات لازم جهت تزریق هوای تازه و در عین حال دفع هوای مصرف شده به صورت مکانیکی در نظر گرفته شود. از نظر مهندسین و افراد صاحب نظر بهره‌گیری از سیستم کانال‌کشی در پارکینگ‌ها با توجه به جاگیر بودن و تاثیر منفی آن روی زیبایی ساختمان چندان قابل قبول نیست. علاوه‌بر این در برخی از مجتمع‌ها و ساختمان‌ها برای ایجاد کانال تخلیه مجبور می‌شوند ارتفاع سقف پارکینگ را افزایش دهند؛ که این امر می‌تواند بسیار چالش برانگیز باشد.
البته پیشرفت تکنولوژی در این زمینه باعث شده تا به جای کانال‌های تهویه از فن‌های تامین و تخلیه هوا و همچنین جت فن‌های مخصوص پارکینگ به عنوان سیستم استاندارد تهویه برای مکان‌های بسته و نیمه باز بهره گیری شود.
از نقاط قوت اصلی این نسل از سیستم‌های تخلیه دود می‌توان به حذف کانال کشی، کاهش هزینه‌های جاری حاصل از مصرف برق، افزایش فضای پارک برای خودروهای بیشتر و حذف هزینه‌های مربوط به ایجاد سقف کاذب برای کانال کشی اشاره نمود.
بیشتر بخوانید: علت آتش سوزی پلاسکو چه بود؟
طراحی سیستم تخلیه دود برای پارکینگ
فن‌ها از نظر کارکرد و شکل در انواع مختلف طراحی و تولید می‌شوند که در این بین جت فن یکی از پرکاربردترین آن‌ها است. در واقع از جت فن‌ها برای به حرکت درآوردن یک نواخت هوای تازه تزریق شده در داخل پارکینگ و ایجاد جریان هارمونیک استفاده می‌کنند؛ تا به این شکل گازهای سمی توسط فن‌های تخلیه از محیط داخلی پارکینگ به بیرون منتشر شود.
برای این که سیستم تخلیه دود در پارکینگ به وسیله جت فن‌ها به صورت اصولی و استاندارد طراحی شود؛ باید از تحلیل CFD برای آگاهی کامل از اصولی بودن کار استفاده کنند، تا بدین شکل در صورت نیاز تعداد فن‌ها را در سیستم افزایش یا کاهش دهند. برای طراحی این سیستم باید موارد زیر به عنوان اولویت مد نظر گرفته شود:
- هندسه پارکینگ
برای طراحی سیستم‌های تخلیه دود استاندارد باید هندسه پارکینگ به طور کامل مورد بررسی قرار داده شود. تعیین نمودن نقاط ورودی هوا و همچنین نقاط خروج و تخلیه هوا از اهمیت بالایی برخوردار است؛ چرا که باید مسیر حرکت هوا با در هماهنگی کامل با حرکت طبیعی هوا باشد. شایان ذکر است که :
- برای پیروی از جریان خطی توصیه می‌شود که نقاط ورود و همچنین نقاط خروج هوا به شکل طولی در مکان مورد نظر قرار بگیرند.
- نقاطی که ورود هوا به وسیله آن‌ها انجام می شود باید مشمول رمپ‌های دسترسی به محیط بیرون باشد.
- بررسی تعداد جت فن ها
برای این که بتوانید تعداد جت فن‌های لازم برای پارکینگ را تعیین کنید؛ در شرایط استاندارد برای ۱۰۰ متر مربع حداقل به ۵ نیوتون تراست نیاز خواهید داشت. البته بهره‌گیری تعداد جت فن پایین با تراست بالاتر از نظر اقتصادی بسیار معقول است.
اهمیت ویژگی های سقف در سیستم‌های تخلیه دود
به منظور بهره‌وری بیشتر جت فن‌ها را باید تنها در مسیر تیرهای سقف قرار دهید چرا که عدم پیروی از این استاندارد می‌تواند کارآمدی سیستم را کاهش دهد و مهم تر از همه در این حالت شما مجبور به خرید فن‌های بیشتر خواهید بود.
حائز اهمیت است بدانید، نقاطی که برای نصب جت فن‌ها در نظر گرفته می‌شود باید فاصله عمودی استاندارد تا کف پارکینگ را داشته باشند. اگر به ناچار جت فن‌ها در مقابل تیرها و یا موانع دیگر قرار داده شد، می‌بایست فاصله کافی در نظر گرفته شود. در واقع نازل‌ها و همچنین زاویه رو به پایین قسمت خروجی این فن‌ها برای چنین موقعیت‌هایی طراحی می‌شوند.
اعمال فاصله استاندارد بین فن‌ها
در نظر گرفتن فاصله استاندارد بین فن‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است؛ به طوری که سرعت هوای انتشار یافته از یک جت فن در لحظه ورود به جت فن دیگر باید بالاتر از ۰٫۲ متر بر ثانیه باشد. البته در مکان‌های بزرگتر با پیروی از اصول، تمهیدات لازم را در نظر می‌گیرند تا سرعت هوا به بیشتر از ۱ متر بر ثانیه نیز برسد.
فلسفه کارکرد سیستم تخلیه هوای پارکینگ
همان‌گونه که به دفعات در قسمت‌های مختلف اشاره شد، بهره‌گیری از سیستم تخلیه دود در محیط پارکینگ بسیار پر اهمیت بوده و امری ضروری است. اما در حالت کلی کارکرد این سیستم به دو پدیده متفاوت در هنگام آتش سوزی و بعد از آن تعریف می‌شود.
پاکسازی دود – Smoke Clearance
بعد از انجام یک سری اقدامات لازم و اطفاء کامل آتش به وسیله تیم آتش نشانی، سیستم تخلیه دود در این مرحله راه‌اندازی شده و شروع به کار خواهد کرد؛ تا بدین شکل محیط مورد نظر برای استفاده فوری خالی از دود شود. بر اساس استاندارد سیستم، هنگام آتش سوزی سنسورها کارکرد سیستم را متوقف می‌کنند، تا بدین شکل دود تجمع یافته در لایه‌های بالا و نزدیک سقف با هوای دیگر نقاط محیط ترکیب نشود. در این حالت با توجه به استانداردهای تعیین شده از طرف سازمان آتش نشانی، دمپرهای پارکینگ مورد نظر به حالت باز یا بسته خواهند بود و همچنین اجرای اقدامات لازم برای راه‌اندازی دستی مجدد جت فن‌ها برای تیم آتش نشانی امکان پذیر خواهد شد.
کنترل دود – Smoke Control
با توجه به اصول کارکرد این سیستم، به هنگام آتش سوزی و تشخیص شعله در فضای پارکینگ به وسیله سنسورها، کارکرد سیستم به مدت ۳ تا ۵ دقیقه متوقف می‌گردد، تا بدین شکل دود گرم در نزدیکی لایه‌های بالا و سقف تجمع یابد و مانع خروج افراد حاضر در پارکینگ نشود. بعد از گذشت این بازه زمانی، کل ابزارها و وسیله‌های متعلق سیستم با حداکثر قدرت خود شروع به کار خواهند کرد. طبق برنامه اعمال شده، پارکینگ به صورت پارتیشن‌بندی خواهد بود و سیستم به شکلی کار می‌کند که فقط یک بخش یا قسمت تحت تسلط دود باشد و دیگر قسمت‌ها تمیز و خالی از دود باقی بمانند. با توجه این قابلیت پر اهمیت سیستم جت فن‌ها امکان دارد که قبل از رسیدن تیم آتش نشانی راه‌اندازی شود و شروع به کار نماید؛ اما به هنگام وارد عمل شدن تیم آتش نشانی امکان کنترل دستی آن فراهم خواهد شد. باید در نظر داشت که Smoke Control به تجهیزات و وسایل اضافی در مقایسه با تجهیزات به کار رفته به منظور تخلیه دود و گازهای سمی که حاصل از تردد موتور و خودرو است از نظر اقتصادی هزینه بالاتری برای کارفرما به ارمغان خواهد آورد؛ از این رو استفاده از آن فقط در پارکینگ‌های مجتمع یا ساختمان‌های دارای شرایط خاص همچون خزانه بانک‌ها ، موزه‌ها و مجتمع‌های سیاسی و برج‌های بلند مقرون به صرفه است.
ایران پروف؛ مشاور و مجری پوشش ضد حریق ایران پروف با بهره گیری از جمعی از مهندسین آتش زبده، آماده ارائه خدمات مشاوره و اجرای پوشش‌های ضد حریق است. برای کسب اطلاعات بیشتر با شماره زیر تماس حاصل فرمایید.