زمانی که ساختمان‌های بلند دچار حادثه آتش سوزی می‌شوند، در تمام و یا قسمتی از ساختمان تخلیه ساکنین آن ساختمان ب مشکل بر می‌خورد، مخصوصا برای سالمندان و بیماران. امروزه در برخی ساختمان‌های مدرن، سیستمی طراحی شده است که با تشخیص دود یا آتش، کابین آسانسور را به طبقه همکف هدایت کرده و متوقف می‌کند. در چنین مواردی آسانسور فقط با کنترل آتش‌نشان به کار ادامه می‌دهد. به همین دلیل، در اغلب حوادث آتش سوزی در ساختمان‌های بلند، آسانسورها می‌توانند نقش مهم و حیاتی را در تخلیه کردن افراد و نجات آن‌ها داشته باشند. اما این کار چگونه انجام می‌شود؟ در این مقاله قصد داریم به انواع روش‌های ایمن‌سازی آسانسور در ساختمان‌های بلند بپردازیم.
استفاده از آسانسور هنگام آتش سوزی
کارشناسان آتش‌نشانی می‌گویند: استفاده از آسانسور برای حمل‌ونقل هنگام آتش سوزی هرگز درست نیست اما از آن‌جایی که طی کردن پله‌ها برای برخی از افراد مانند سالمندان یا افراد بیمار مشکل است باید از آسانسور استفاده شود. این موضوع حتی در یک ساختمان دو طبقه نیز صادق است. درست نبودن این کار به این دلیلی است که چاه آسانسور ممکن است در معرض دود حاصل از آتش سوزی باشد و به صورت دود کش طبیعی عمل کند. بنابراین دود ممکن است از این طریق به سرنشینان داخل کابین برسد. نکته دیگر این است که حرکت آسانسور در ساختمان می‌تواند مانند پمپ عمل کند و هوا را به اطراف هل دهد و سبب گسترش آتش شود. به همین منظور قوانینی از طرف سازمان استاندارد برای زمانی که آتش سوزی در آسانسور اتفاق افتاده، ابلاغ شده که رعایت آن برای همه الزامی است.
۱: دیواره داخلی چاه آسانسور به طور کامل باید از مصالح مقاوم در برابر حریق ساخته شود. که حداقل بتواند ۳ ساعت در برابر آتش سوزی آسانسور مقاومت داشته باشد.
۲: ورودی‌های آسانسور باید مجهز به درهای محافظت شده در برابر آتش سوزی کابین آسانسور باشد. که حداقل بتواند تا ۵ ساعت در برابر آتش مقاومت کند.
۳: موتورخانه آسانسور باید دارای دیوار مجزا از پوشش ضد حریق باشد. که بتواندحداقل ۳ ساعت در برابر آتش داشته مقاومت کند.
۴: برق اضطراری برای حداقل یکی از آسانسورهای ساختمان (آسانسور آتش‌نشانی) تعبیه شده باشد تا در زمان آتش سوزی آسانسور باعث کمک رسانی سریع‌تر شود.
۵: آسانسور در طبقات غیر مسکونی مجهز به لابی باشد.
۶: وسایل اطفاء حریق در موتور خانه آسانسور وجود داشته باشد تا در زمان آتش سوزی آسانسور بتوان از موتور و سیستم لیفت (بالابر) محافظت کرد.
۷: تعبیه کردن برق اضطراری برای یک ساختمان هنگام آتش سوزی آسانسور ضروری است. باید حداقل یک آسانسور در ساختمان از برق اضطراری تغذیه شود.
۸:این سیستم باید به طور خودکار فعال شود و امکان انتخاب آسانسور را در اختیار شما بگذارد.
۹: تمام پاگردهای آسانسور باید بدون مانع و درهای قفل‌دار باشند.
۱۰: دوربندی آسانسور و پلکان در طبقات همکف و زیرزمین با پوشش ضد حریق الزامی است.
۱۱: در صورت فعال بودن آسانسور آتش‌نشانی باید امکان استفاده از آن در زمان آتش سوزی آسانسور و از کارافتادگی آسانسورهای دیگر در طبقات امن (حفاظت شده) وجود داشته باشد.
بیشتر بخوانید: اقدامات لازم پس از آتش سوزی ساختمان
تست فراخوانی آسانسور چیست؟
این آزمایش برای اطمینان از این است که هنگامی که ردیاب دود آسانسور در لابی نمایش داده شد، چاه یا اتاق مکانیکی فعال می‌شود یا خیر؛ و یا این که آسانسور به سمت طبقه همکف حرکت می‌کند، درهای آن را باز می‌شود و برای ایمنی از کار می‌افتد یا خیر. در طول بازرسی‌ها، هر دستگاه برای عملکرد مناسب با معیارهای فراخوان آزمایش می‌شود.
از لحاظ علمی یک آسانسور ضد آتش باید چگونه باشد؟
«جونیور فالکون» کارشناس سازمان استاندارد در این باره می‌گوید: یک آسانسور ضد آتش باید شرایط زیر را داشته باشد:
- کابل برق آسانسور باید از دیگر اجزای ساختمان مجزا باشد.
- در زمان آتش سوزی آسانسور، درصورت قطع شدن برق ساختمان نباید برق آسانسور قطع شود.
- سیستم برق پشتیبان آسانسور باید همیشه فعال و آماده باشد.
- ساکنین ساختمان باید بتوانند در شرایط اضطراری از داخل داکت وارد چاه آسانسور شوند.
- برای این که از نفوذ آتش و دود به درون چاه آسانسور جلوگیری شود، باید راه‌رو طبقه‌ها مجهز به درهای ضد حریق باشند.
- در صورتی که دیوارهای چاه آسانسور، از نظر مقاومت به آتش درجه بندی شوند، باید دربهای لولایی همان درجه و دربهای اتوماتیک حداقل نصف آن درجه‌بندی را داشته باشند.
- انبار کردن هر گونه مواد که قابل اشتعال باشد، در چاه و موتور خانه ممنوع است.
- وجود وسایل اطفاء حریق مخصوص خاموش کردن آتش در موتورخانه‌ها الزامی است.
- در طبقه همکف و یا در پایین‌ترین نقطه از ساختمان، باید داکتی برای جریان هوا در نظر گرفته شود که مسیر کاملا منحصر‌به‌فردی داشته باشد؛ تا در زمان بروز حادثه آتش سوزی و نفوذ دود به چاه، هوای تازه از داکت وارد کابین شود.
بیشتر بخوانید: چگونه ایمنی ساختمان را دربرابر حریق تامین کنیم؟
در هنگام بروز آتش سوزی کابین آسانسور بمانیم یا از آن خارج شویم؟
کابین آسانسورهایی که در برابر آتش سوزی ایمن‌سازی شده‌اند امن‌ترین مکان در هنگام بروز حوادث ناگهانی است؛ اما به این نکته توجه داشته باشید که درصورت امکان تا جایی که می‌شود داخل آسانسور نمانید چرا که همیشه امکان سقوط آن وجود دارد. همان‌طور که اشاره کردیم بهتر از به سرعت از پلکان اضطراری ساختمان استفاده کنید و خودتان را به خارش از ساختمان برسانید.
نکته : اگر در کابین آسانسور تنها هستید تا حد امکان، سعی کنید خودتان را به طبقه همکف برسانید و از آسانسور خارج شوید.
سخن پایانی
فقط وقتی ایمنی آسانسور در برابر آتش‌سوزی تامین می‌شود که در احداث آسانسور اصول ایمنی رعایت شده باشند. مواردی همچون استفاده از پوشش ضد حریق و حرارت، ممانعت از نفوذ دود و حرارت و گازهای سمی به داخل چاه و کابین آسانسور و انتقال آن به دیگر طبقات ساختمان از جمله مواردی هستند که در هنگام ساخت ساختمان باید رعایت شوند. در ساختمان‌های جدید سیستم کنترل حریق (حریق نشان) به سیستم کنترل آسانسور افزوده می‌شود. در کشورهای پیشرفته انجام این کار برای ساختمان‌های بلند الزامی است. در این مقاله به انواع روش‌های مقاوم سازی آسانسور در برابر آتش سوزی در ساختمان‌های بلند پرداختیم و به برخی از سوالات متداول پاسخ دادیم.
ایران پروف؛ مشاور و مجری پوشش ضد حریق ایران پروف با بهره گیری از جمعی از مهندسین آتش زبده، آماده ارائه خدمات مشاوره و اجرای پوشش‌های ضد حریق است. برای کسب اطلاعات بیشتر با شماره زیر تماس حاصل فرمایید.