پوشش ضد حریق پایه سیمانی چیست و چه معایب و مزایایی دارد؟

یکی از مولفه های تامین ایمنی ساختمان‌ها در برابر حریق اجرای پوشش ضد حریق است. با صرف نظر از رنگ‌های ضد حریق که به دلیل قیمت‌های ذاتا بالای آن کمتر مورد توجه است، پوشش ضد حریق پایه سیمانی مورد توجه جامعه مهندسی قرار دارد. در این مقاله به معرفی، معایب و مزایای آن پرداخته شده است.

پوشش ضد حریق پایه سیمانی چیست؟

اعضای فولادی باربر اعم از تیر و ستون دارای اینرسی حرارتی کمی هستند. به عبارتی ساده تر، در یک شار حرارتی ثابت، در زمانی نسبتا کوتاه دمای اعضای فولادی به حدود بحرانی ۵۵۰ می رسد. در این دماست که تنش تسلیم فولاد به ۵۰ درصد تقلیل می یابد و طبعا پایایی سازه با مخاطره جدی مواجه شده و ممکن است به خرابی موضعی بخشی از سازه و یا حتی فروریزش کلی ساختمان منجر شود. یکی از مشهورترین موارد فروریزش پیش رونده ناشی از آتش سوزی مربوط به ساختمان مرکز تجارت جهانی در حادثه ۱۱ سپتامبر است.

ساختمان‌های دوقلوی مرکز تجارت جهانی به دلیل برخورد هواپیمای انتحاری دچار فروریزش نشد، بلکه آنچه باعث این رویداد شد گسترش حریق ناشی از آن بود. فروریزش ساختمان پلاسکو نیز مورد وطنی از این رویداد بوده است. (منبع)

پوشش ضد حریق پایه سیمانی ملاتی است خاص که به روش شاتکریت روی اجزای سازه ای پاشیده می شود تا باعث ارتقای اینرسی حرارتی عضو شود. پوشش ضد حریق عمدتا متشکل است از ورمیکولیت، سیمان، الیاف شیشه و افزودنی های خاص شیمیایی. اینکه به این ترکیب اصطلاحا پایه سیمانی اطلاق می شود، دقیقا به خاطر نقش آفرینی سیمان به عنوان چسباننده است. بعضا از گچ نیز به عنوان چسباننده استفاده می شود که از این منظر پوشش پایه گچی نیز قابل طرح است.

ورمیکولیت؛ جزء کلیدی پوشش ضد حریق پایه سیمانی

ورمیکولیت جزء کلیدی در پوشش ضد حریق است. ورمیکولیت سلیکات آهن، آلومینیم، منیزیم متورق، هیدراته است. بر اساس داده های موجود در پایگاه داده انجمن جهانی ورمیکولیت، کاربردهای متفاوتی برای آن اشاره شده است؛ کاربرد در کشاورزی، تولید لنت ترمز دوستدار محیط زیست، کاربرد در بسته بندی و نهایتا کاربرد به عنوان پوشش ضد حریق.

ورمیکولیت خام را در فرآیندی حرارت می بیند و شکفته می شود. در این فرآیند وزن مخصوص آن به حدود ۱۰۰ تا ۳۰۰ کیلوگرم بر مترمکعب کاهش می یابد. ساختار بنیادین ورمیکولیت به گونه ای است که در دماهای بالا عایق مناسبی برای ممانعت از نفوذ حرارت به هسته فولادی است همچنین در تلفیق با سیمان ملات نسبتا کارآمدی را رقم می زند که در تلفیق با سایر اجزا از جمله الیاف شیشه تشکیل دهنده پوشش ضد حریق پایه سیمانی می شود.

مزایا و معایب

به طور طبیعی بیان مزیت‌های بک محصول در قیاس با دیگر گونه ها معنا خواهد داشت.

1. در مقایسه با رنگ‌های ضد حریق، پوشش ضد حریق پایه سیمانی از یک سو هزینه های بسیار کمتری به پروژه تحمیل می شود. همچنین، بر خلاف رنگ ضد حریق که عمدتا حداکثر یک ساعت مقاومت ایجاد می شود، با این پوشش می توان تا سه ساعت نیز مقاومت ایجاد نمود. البته ظاهر دلپذیر تر رنگ‌ها در مقایسه با پوشش پایه سیمانی نیز مورد توجه قرار دارد. همچنین سرعت کمتر اجرا یکی از معایب آن است.
2. در مقایسه با پوشش پایه گچی، دوام پوشش این پوشش بسیار بیشتر است. به ویژه در شرایط وجود رطوبت، تمایز دو محصول در دوام بیشتر خود را نشان می دهد. همچنین مقاومت مکانیکی بیشتر در برابر ضربات مزیت دیگر آن است.
3. گاهی اوقات از تلفیق سیمان و پرلیت نیز به ساختن پوشش پرداخته می شود. به عبارتی ورمیکولیت با پرلیت جایگزین می شود. اگرچه به صورت نظری، پرلیت نیز عایق مناسبی برای حرارت است اما مشکلات اجرایی بسیاری در اختلاط سیمان و پرلیت وجود دارد که کار اجرا را بسیار دشوار می کند. چند فازه شدن ملات حاصل چالشی بزرگ است. همچنین مقاومت مکانیکی کمتر حاصل از پرلیت و سیمان مساله ای کلیدی است که باید مدنظر قرار گیرد.

قیمت پوشش ضد حریق پایه سیمانی

تا پیش از شناسایی منابع کافی ورمیکولیت در کشور، به دلیل عدم تعادل بین تقاضا و عرضه این محصول قیمت پوشش ضد حریق پایه سیمانی نسبتا بالا بوده است. به طوری که بعضا برای کاربردهای صنعتی و یا حتی ساختمانی پوشش ضد حریق از خارج از کشور وارد می شده است. اما خوشبختانه با شناسایی برخی منابع ورمیکولیت در کشور تا حدود زیادی تعادل ایجاد شده و چرخه تولید تقریبا کامل و به صورت پایدار گردیده است. معادن ورمیکولیت شرکت ایران پروف در شهرستان محلات در استان مرکزی واقع شده و به لحاظ کیفی محصولات مطلوبی در اختیار شرکت قرار می دهد. بنابراین، می توان با قاطعیت گفت در حال حاضر پوشش ضد حریق پایه سیمانی در کشور ما با قیمت‌های بسیار معقولی عرضه می شود.

ارائه قیمت برای این محصول تابعی از دو شرط مهم است:

• تعداد ساعات مدنظر برای مقاومت که بر اساس ضوابط مبحث سوم مقررات ملی بر اساس تعداد طبقات، ارتفاع، متراژ و کاربری به صورت یک، دو و سه ساعته طبقه بندی می شود. واضح است با افزایش تعداد ساعات مقاومت ضخامت بیشتری از پوشش مورد نیاز است و طبعا قیمت افزوده می شود.
• مشخصات هندسی نیمرخ‌های فولادی. فاکتور مقطع، فاکتوری است که حاصل تقسیم محیط تحت حریق نیمرخ به مساحت است. هر میزان که این ضریب افزایش یابد به معنای اینرسی حرارتی کمتر است و طبعا ضخامت بیشتری مورد نیاز است و نتیجتا هزینه‌ها افزایش می یابد.

بیشتر بخوانید: ضخامت و قیمت پوشش ضد حریق پایه سیمانی چگونه محاسبه می‌شود؟

شرکت‌های ذی‌صلاح تولید و اجرای پوشش ضد حریق پایه سیمانی

اساسی ترین مساله در انتخاب پوشش ضد حریق پایه سیمانی، تامین آن از یک کارخانه دارای تاییدیه از مرکز تحقیقات مسکن، راه و شهرسازی است. بخش آتش آن مرکز به عنوان تنها مرجع انجام آزمون و صدور گواهینامه در خصوص ضوابط پوشش ضد حریق در ایران است. شرکت‌های تولیدکننده یا دیگر پوشش‌ها تنها مجاز به فروش آن دسته از محصولات خود هستند که کلیه آزمون های پوشش ضد حریق را در مرکز مورد اشاره با موفقیت پشت سر گذاشته باشند. کلیدی ­ترین بخش ضوابط پوشش ضد حریق برای یک محصول استاندارد، استخراج حداقل ضخامت لازم برای اجرا است. در مرکز مورد اشاره بر اساس یکی از استانداردهای معتبر جهانی مانند (ASTM E119 یا UL263 یا BS476 یا EN) حداقل ضخامت برای نیمرخ ­های فولادی مختلف به صورت تابعی از فاکتور مقطع، دمای مورد انتظار و زمان لازم برای پایایی ارائه می ­شود. واضح است که این ضخامت برای پوشش ضد حریق شرکت های مختلف یکسان نبوده و نسبت معکوس با کیفیت محصول دارد. به عبارتی، در ضوابط پوشش ضد حریق با کیفیت‌تر ضخامت کمتری درج گردیده و بالعکس.

ایران پروف؛ تولید کننده معتبر پوشش ضد حریق

واحد تحقیق و توسعه شرکت ایران پروف به صورت مداوم در حال انجام تحقیقات عملی بر روی توسعه محصول و بهبود کیفیت پوشش ضد حریق پایه سیمانی خود است. محصولات ایران پروف دارای تاییدیه از مرکز تحقیقات راه و شهرسازی است و همچنین در لیست کوتاه (وندور) سازمان آتش نشانی تهران به عنوان شرکت مجاز قرار دارد. افزایش کیفیت و ارائه ارزان‌ترین پوشش در دستور کار این شرکت قرار دارد. پیمانکاران، سازندگان و شرکت‌های مهندسی مشاور می توانند از خدمات مشاوره، طراحی و اجرای ایران پروف بهره گیرند.

➕ ادامه مطلب