دستورالعمل ها و ضوابط پوشش ضد حریق چیست؟

حریق یک ریسک جدی است که ساکنین ساختمان های بلند را تهدید می­ کند. این خطر به ویژه در مورد سازه های با اسکلت فلزی دو چندان است. به دلیل آسیب ­پذیری ذاتی سازه­ های فولادی در برابر آتش، آیین نامه ها و مقررات اجرای پوشش­ های ضد حریق را ساختمان های بلند فلزی الزامی کرده است. با اجرای پوشش ضد حریق روی اجزای اصلی سازه می­ توان انتظار داشت ساختمان تاب­ آوری کافی برای انجام عملیات امداد و نجات و اطفاء حریق را داشته باشد. برای دست­یابی به این مهم، رعایت دقیق ضوابط پوشش ضد حریق بر اساس اصول شناخته شده و علمی لازم الاجراست.

دستورالعمل­ های پوشش ضد حریق بخش مهمی از مقررات ساختمان های بلند را تشکیل می­ دهد. در گزارش هیات ملی حادثه ساختمان پلاسکو یکی از مهمترین دلایل رخداد این فاجعه عدم رعایت ضوابط پوشش ضد حریق اعلام شده است. در سال های اخیر، آتش ­نشانی تهران و نیز برخی کلانشهرها رعایت دستورالعمل­ های پوشش ضد حریق را یکی از شروط مجوز صدور پایان کار قرار داده­ اند. در این مقاله، واحد مهندسی ایران پروف تلاش نموده تا ضوابط پوشش ضد حریق به صورت اجمالی در اختیار سازندگان، پیمانکاران و مجریان پوشش ضد حریق قرار گیرد.

ضخامت پاشش؛ مهمترین مولفه­ ضوابط پوشش ضد حریق

مهمترین نکته در دستورالعمل ­های پوشش ضد حریق تامین ملات خشک از یک کارخانه دارای تاییدیه از مرکز تحقیقات مسکن، راه و شهرسازی است. واحد مهندسی آتش مرکز مزبور به عنوان تنها مرجع انجام آزمون و صدور گواهینامه در خصوص ضوابط پوشش ضد حریق در کشور به فعالیت می پردازد. شرکت های تولید کننده تنها مجاز به فروش آن دسته از محصولات خود هستند که کلیه دستورالعمل های پوشش ضد حریق را در این مرکز با موفقیت پشت سر گذاشته باشند. کلیدی ­ترین بخش ضوابط پوشش ضد حریق برای یک محصول استاندارد، استخراج حداقل ضخامت لازم برای اجرای پوشش ضد حریق است. در مرکز مورد اشاره بر اساس یکی از استانداردهای معتبر جهانی مانند (ASTM E119، یا UL263، یا BS476و یا EN) حداقل ضخامت پوشش ضد حریق برای نیمرخ ­های فولادی مختلف به صورت تابعی از فاکتور مقطع، دمای مورد انتظار و زمان لازم برای پایایی ارائه می ­شود. واضح است که این ضخامت برای پوشش ضد حریق شرکت های مختلف یکسان نبوده و نسبت معکوس با کیفیت محصول دارد. به عبارتی، در ضوابط پوشش ضد حریق با کیفیت ­تر ضخامت کمتری درج گردیده و بالعکس.

آیا استفاده از بتن درجا در ضوابط پوشش ضد حریق می­ گنجد؟

بر اساس بولتن رسمی آتش ­نشانی تهران با عنوان “مقررات و الزامات مقاوم سازی سازه های فولادی در برابر حریق توسط مواد پاششی معدنی” (از لینک زیر دانلود کنید) می توان از بتن درجا به منظور مقاوم سازی جان و بال تیر فولادی استفاده نمود، مشروط بر آنکه حداقل ضخامت لازم بر اساس جداول زیر بر اساس ضوابط پوشش  ضد حریق رعایت شود:

دانلود ضوابط و دستورالعمل پوشش‌های مقاوم حریق

ضوابط پوشش ضد حریق تیر فولادی توسط بتن با سنگدانه سبک

ضوابط پوشش ضد حریق تیر فولادی توسط بتن با سنگدانه سیلیسی

بر اساس “راهنمای آیین‌نامه محافظت ساختمان‌ها در برابر آتش” موسوم به نشریه شماره گ ۴۴۵ مرکز تحقیقات مسکن، راه و شهرسازی استفاده از بتن درجا به عنوان پوشش ضد حریق مشروط به بهره گیری از توری فولادی حداقلی برابر ۰٫۵۳ سانتی مترمربع به ازای هر متر طول تیر است. همچنین توری باید فاصله ای برابر ۲۵ میلیمتر از سطح تمام شده بتن داشته باشد.

حسب ضوابط پوشش ضد حریق، استفاده از بتن درجا برای مقاوم سازی ستونهای فولادی نیز به شرط استفاده از ضخامتهای جدول زیر مجاز است:

دستورالعمل های پوشش ضد حریق ستون فولادی توسط بتن با سنگدانه سبک

دستورالعمل های پوشش ضد حریق ستون فولادی توسط بتن با سنگدانه سیلیسی

در صورت استفاده از بتن درجا برای ستون، بر اساس دستورالعمل های پوشش ضد حریق باید یک میلگرد مارپیچ با فطر ۵ میلیمتر و فاصله گام حداکثر ۲۰۰ میلیمتر استفاده نمود.

به عنوان جمع بندی می توان گفت استفاده از بتن درجا غیرمجاز نیست اما رعایت ضوابط پوشش ضد حریق توسط بتن درجا شرایط دشواری را ایجاد می کند که حتما باید در نظر گرفته شود:

• اجرای بتن درجا برای پوشش ضد حریق با ضخامت های بالایی همراه است. این ضخامت، اگر در وزن مخصوص بتن ضرب شود بار واحد سطح را نشان می دهد. برای یک محاسبه سرراست، فرض کنیم برای یک حریق دو ساعته با ستون قوطی ۴۰ در ۴۰ از بتن در جای متعارف استفاده شود. در این صورت لازم است ستون به صورت کامل دورگیری شده و حسب ضوابط پوشش ضد حریق حداقل ۲٫۵ سانتی متر کاور منظور گردد (شکل زیر). واضح است اجرای این جزییات بسیار زمانبر و پرهزینه خواهد بود.
• اگر قرار باشد از بتن درجا در ضوابط پوشش ضد حریق استفاده گردد، حتما باید اضافه بار حاصل از آن در طراحی سازه دیده شود. برای درک بهتر، مجددا فرض کنید همان ستون قوطی ۴۰ در ۴۰ فوق با بتن درجا مقاوم سازی شده باشد. در این صورت، بار مرده افزوده شده در هر یک مترمربع سطح ستون با لحاظ ۲۵ میلیمتر پاشش در حدود ۶۰ کیلوگرم محاسبه می شود. حال اگر یک نیمرخ تیر مثلا IPE160 در نظر گرفته شود، بر اساس دستورالعمل های پوشش ضد حریق با بتن درجا برای حریق دو ساعته باید ۴۰ میلیمتر پوشش منظور گردد. این نیز پوشش نیز به معنای افزوده شده ۱۰۰ کیلوگرم بار مرده بر هر متر تیر است. از آنجایی که یک سازه متعارف فولادی به اندازه حدود ۱٫۱ برابر متراژ خود دارای سطح پوشش است، می توان گفت استفاده از بتن درجا به عنوان پوشش می تواند نزدیک ۹۰ کیلوگرم بر مترمربع زیربنا به بار مرده بیفزاید. واضح است که این بار نسبتا بالاست و می تواند به افزایش وزن سازه فولادی بینجامد. در سوی مقابل تصور کنید برای این دو مقطع، از محصول IP500 شرکت ایران پروف استفاده شود. در این حالت، بر اساس ضوابط پوشش ضد حریق برای مقطع ستون قوطی مورد اشاره ۲۰ میلیمتر و برای تیر ۲۹ میلیمتر پاشش کفایت می کند. با در نظر گرفتن وزن مخصوص حدود ۵۰۰ کیلوگرم بر مترمکعب این محصول، می توان گفت به صورت تقریبی ستون ها ۱۰ و تیرها حدود ۱۴٫۵ کیلوگرم بر متر طول بار را تحمل خواهند کرد. و در نهایت برای کل سازه حدود ۱۵ کیلوگرم بر مترمربع زیربنا بار بیشتری وارد خواهد شد. این مقدار یک ششم بار مرده حاصل از اجرای بتن درجاست.

آیا استفاده از پوشش گچی در ضوابط پوشش ضد حریق می ­گنجد؟

بر اساس بولتن رسمی آتش­ نشانی تهران با عنوان “مقررات و الزامات مقاوم سازی سازه های فولادی در برابر حریق توسط مواد پاششی معدنی” (از لینک زیر دانلود کنید) استفاده از پوشش گچی پرلیتی یا ورمیکولیتی به عنوان مقاوم سازی ستون فولادی منطبق بر دستورالعمل های پوشش ضد حریق است مشروط به رعایت حداقل ضخامت ها مطابق جدول زیر.

دانلود ضوابط و دستورالعمل پوشش‌های مقاوم حریق

پوشش گچی یا ورمیکولیتی روی رابیتس بر اساس ضوابط پوشش ضد حریق

رابیتس باید به وسیله سیم فلزی به قطر ۱٫۵ میلیمتر در فواصل ۱۵ سانتی متر دورپیچ شود. همپوشانی لبه های رابیتس حسب دستورالعمل های پوشش ضد حریق نباید کمتر از ۲۵ سانتی متر باشد. محصول IP400  ایران پروف بر اساس ضوابط پوشش های ضد حریق پایه گچی تولید شده و آماده اجراست. البته استفاده از پوشش ضد حریق گچی در طبقات منفی به دلیل موضوع وجود رطوبت توصیه نمی شود.

ایران پروف به عنوان شرکت ذی صلاح در طراحی، تولید و اجرای پوشش های ضد حریق آماده ارائه مشاوره به سازندگان، پیمانکاران و مجریان برای انتخاب اقتصادی ترین راهکار مقاوم سازی سازه فلزی خود بر اساس ضوابط پوشش های ضد حریق است. مهندسین ما با بررسی شرایط ساختمان شما مقرون به صرفه ترین محصول را معرفی و اجرا خواهند نمود. این انتخاب ممکن است به صورت محصول پایه گچی IP400 و یا محصول IP500 پایه سیمانی باشد. برای دریافت مشاوره دقیق و انتخاب آگاهانه حسب ضوابط پوشش ضد حریق آتش نشانی و نیز کسب اطلاع در خصوص هزینه های مرتبط با شماره زیر تماس بگیرید.